អត្ថបទទស្សនៈ៖ អ្វីទៅជាអតិផរណា?

អត្ថបទទស្សនៈ៖ អ្វីទៅជាអតិផរណា? 

អតិផរណាគឺ ជាពាក្យសេដ្ឋកិច្ចដែលពិពណ៌នាអំពីការកើនឡើងតម្លៃនៃផលិតផលទូទៅ និង ការធ្លាក់ចុះនៃតម្លៃលុយ។ អតិផរណាតិចតួចគឺជារឿងធម្មតា ហើយថែមទាំងល្អសម្រាប់សេដ្ឋកិច្ចដែលមានស្ថិរភាព។ អតិផរណាក្លាយជាបញ្ហានៅពេលដែលវាកើនឡើងលឿនពេក។ ការបាត់បង់តម្លៃប្រាក់ក្នុងអត្រាដ៏ឆាប់រហ័សអាចនាំឱ្យសេដ្ឋកិច្ចទាំងមូលធ្លាក់ចុះពីការគ្រប់គ្រង។ 

📌តើអ្វីបណ្តាលឱ្យអតិផរណា?

នៅក្នុងពាក្យសាមញ្ញ អតិផរណាកើតឡើងនៅពេលដែលមានការកើនឡើងនៃថ្លៃដើមផលិតកម្ម ឬនៅពេលដែលតម្រូវការផលិតផល និងសេវាកម្មកើនឡើងលឿនជាងការផ្គត់ផ្គង់។ មូលហេតុទូទៅដែលបង្កអោយកើតអតិផរណាមានបីប្រភេទ៖

⚫️ទី១ តម្លៃ-ជំរុញអតិផរណា (Cost-Push Inflation) 

តម្លៃកើនឡើងនៅពេលដែលថ្លៃដើមផលិតកម្មកើនឡើង។ ប្រសិនក្រុមហ៊ុនត្រូវចំណាយកាន់តែច្រើនដើម្បីបង្កើតផលិតផល ឬផ្តល់សេវាកម្ម ក្រុមហ៊ុននឹងតម្លើងការចំណាយនោះទៅឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ដោយការបង្កើនតម្លៃនៃផលិតផល និងសេវាកម្មទាំងនោះ។ កត្តានេះត្រូវបានបង្ហាញពីតម្លៃប្រេងបានហក់ឡើងបន្ទាប់ពីប្រទេសរុស្ស៊ីត្រូវបានរងនូវទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចក្នុងវិបត្តិអ៊ុយក្រែន និង រុស្ស៊ី កាលពីដើមឆ្នាំ ២០២២។  ប្រសិនបើតម្លៃប្រេងឡើងថ្លៃ ឧស្សាហកម្មទាំងអស់ដែលពឹងផ្អែកលើប្រេងសម្រាប់ផលិតកម្មនឹងបង្កើនតម្លៃរបស់ពួកគេ ដើម្បីទូទាត់ថ្លៃដើមដែលកើនឡើង។

⚫️ទី២ តម្រូវការជំរុញអតិផរណា (Demand Pull Inflation) 

🔺កំណើនសេដ្ឋកិច្ច

នៅពេលដែលអ្វីៗដំណើរការល្អ មនុស្សមានការងារធ្វើ ហើយមានទំនុកចិត្តថាពេលវេលាល្អនឹងស្ថិតស្ថេរ ពួកគេមានទំនោរចំណាយប្រាក់កាន់តែច្រើន និងបង្កើតតម្រូវការ។

🔺ការរំពឹងទុកអតិផរណា

នៅពេលអ្នករំពឹងថាតម្លៃនឹងកើនឡើងនាពេលអនាគត អ្នកនឹងទិញរបស់ជាច្រើនមកស្តុក នោះនឹងនាំអោយមាននូវតម្រូវការច្រើនជាងការផ្គត់ផ្គង់។

🔺ការកើនឡើងនៃការផ្គត់ផ្គង់ប្រាក់

នៅពេលរដ្ឋាភិបាលបោះពុម្ពលុយច្រើនពេក នេះបង្កើតឱ្យមានការផ្គត់ផ្គង់លុយលើសក្នុងចរាចរណ៍។ ដូចគ្នាដែរ នៅពេលដែលធនាគារកណ្តាលបន្ថយអត្រាការប្រាក់ ហើយធនាគារចាប់ផ្តើមផ្តល់ប្រាក់កម្ចីដល់មនុស្សកាន់តែច្រើន។ បញ្ហានេះត្រូវបានគេនឹកដល់វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកឆ្នាំ ២០០៨ ដែលមូលហេតុមួយក្នុងចំណោមមែកធាងនានានោះគឺ បណ្ដាធនាគារក្នុងសហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីជាមួយនឹងអត្រាការប្រាក់ទាប សម្រាប់ការវិនិយោគនិងទិញអចលនទ្រព្យ ប៉ុន្តែដោយសារតែប្រាក់កម្ចីច្រើនជាងលទ្ធភាពសងនោះ បានរុញច្រានអោយមានវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ និង សាយភាយដល់ពិភពលោក។ 

🔺ការកាត់បន្ថយពន្ធ

នៅពេលដែលប្រទេសមួយបន្ទាបពន្ធ ប្រជាជនមានលុយកាន់តែច្រើនក្នុងការចំណាយ ដែលធ្វើអោយបាត់បង់ចំណូលជាតិ។ ករណីនេះបានក្លាយជាផ្នែកមួយធ្វើអោយ ប្រទេសស្រីលង្កា ក្រឡាច់សេដ្ឋកិច្ចដាំក្បាលចុះដោយការហក់ឡើងនៃអតិផរណា ពោលក្នុងឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើការកាត់បន្ថយពន្ធជាតិ និង លុបបំបាត់ពន្ធមួយចំនួនផ្សេងទៀតតាមការសន្យារបស់ប្រធានាធិបតី  ហ្គោតាបាយ៉ា ដែលធ្វើអោយបាត់បង់ចំណូលជាតិប្រមាណជាង ១,៣ពាន់លានដុល្លារ (យោងតាម RFI ខេមរាភាសា) ។ 

⚫️ទី៣ Built-In Inflation (Wage)

🔹ការបង្កើតអតិផរណាតាមរយៈប្រាក់ឈ្មួល

កម្មករចង់បានប្រាក់ឈ្មួលខ្ពស់=> នាំអោយតម្លៃផលិតផលឡើង=> ដោយក្រុមហ៊ុនត្រូវតម្លើងតម្លៃផលិតផល=> ចំណាយនៃការរស់នៅឡើងថ្លៃ 

🔹ការកើនឡើងនៃការផ្គត់ផ្គង់ប្រាក់ និងអតិផរណា

ការបោះពុម្ពលុយបន្ថែមក្នុងកំឡុងពេលអតិផរណា។ នៅពេលលុយត្រូវបានបង្កើតចាក់ចូលទីផ្សារនាំអោយមាន អតិផរណា ដ្បិតលុយត្រូវបានបោះពុម្ពលឿនជាងសេដ្ឋកិច្ចរីកចម្រើន។ សូមចងចាំថា ការផ្គត់ផ្គង់ប្រាក់មិនត្រឹមតែជាសាច់ប្រាក់រឹងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏មានឥណទាន ប្រាក់កម្ចី និងកម្ចីទិញផ្ទះផងដែរ។

⚫️តើអ្នកណាទទួលបានអត្ថប្រយោជន៍ ហើយអ្នកណាដែលរងគ្រោះដោយសារអតិផរណា?

🔸អ្នកប៉ះពាល់តិច

កូនបំណុល - ជាពិសេសប្រសិនបើបំណុលរបស់ពួកគេមានអត្រាថេរ។ ពួកគេសងប្រាក់កម្ចីរបស់ពួកគេវិញជារូបិយប័ណ្ណដែលមានតម្លៃតិចជាង។

ម្ចាស់ដី និងទ្រព្យសកម្មរូបវន្ត - ទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនេះមានទំនោរបង្កើនតម្លៃតាមរយៈអតិផរណា។

🔸អ្នករងគ្រោះ

អ្នកសន្សំលុយ - ប្រសិនបើអត្រាអតិផរណាខ្ពស់ជាងអត្រាការប្រាក់ ការសន្សំមានការថយចុះតម្លៃ។ (១ដុល្លារដែលសន្សំឆ្នាំមុន មិនអាចចាក់សាំង១លីតក្នុងឆ្នាំនេះបាននោះទេ) 

🔸ចូលនិវត្តន៍លើប្រាក់ចំណូលថេរ 

- ប្រសិនបើអ្នកមានប្រាក់សោធនថេរ ឬចំណូលការប្រាក់ពីការវិនិយោគ ប្រាក់ចំណូលរបស់អ្នកនឹងមិនកើនឡើងជាមួយនឹងអតិផរណាទេ។

🔸អ្នកផ្តល់ប្រាក់កម្ចីក្នុងអត្រាថេរ 

- ប្រសិនបើអ្នកឱ្យខ្ចីប្រាក់ក្នុងអត្រាថេរ អ្នកនឹងទទួលបានប្រាក់ត្រឡប់មកវិញជារូបិយប័ណ្ណដែលមានតម្លៃតិចជាង។

⚫️ប្រភេទនៃអតិផរណា 

អតិផរណាមានបួនប្រភេទសំខាន់ៗ បែងចែកតាមល្បឿនកើនឡើង៖

📉អតិផរណាដែលកំពុងកើនឡើង (វិជ្ជមាន)

នេះគឺជាពេលដែលអត្រាអតិផរណាកើនឡើងដល់ទៅ 3% ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ វាល្អសម្រាប់កំណើនសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារវាជំរុញអ្នកប្រើប្រាស់ឱ្យទិញឥឡូវនេះ និងជៀសវាងតម្លៃខ្ពស់នាពេលអនាគត។ នោះជួយជំរុញតម្រូវការ ខណៈដែលផលិតកម្ម និងប្រាក់ឈ្នួលមានពេលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីបន្ត។

📈វត្តន៍អតិផរណា (Walking Inflation)

នេះគឺជាពេលដែលអតិផរណានៅតែស្ថិតក្នុងលេខមួយខ្ទង់ចន្លោះពី 3% ទៅ 10% ហើយមានរយៈពេលយូរជាងនេះ។ អតិផរណាជាធម្មតាក្លាយជាមូលហេតុនៃការព្រួយបារម្ភនៅពេលដែលវាលើសពី 4% ។ អតិផរណាប្រភេទនេះកំពុងបំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារអ្នកប្រើប្រាស់ចាប់ផ្តើមទិញច្រើនជាងអ្វីដែលពួកគេត្រូវការ ដើម្បីជៀសវាងតម្លៃខ្ពស់នាពេលអនាគត។ នៅពេលនោះ ផលិតកម្ម និងប្រាក់ឈ្នួលមិនអាចបន្តបានឡើយ។ អ្នកផលិតនឹងបង្កើនតម្លៃរបស់ពួកគេដោយសារតែតម្រូវការខ្ពស់។ 

♦️អតិផរណា Galloping

នេះគឺជាពេលដែលអតិផរណាកើនឡើងលើសពី 10% ។ (អតិផរណាក្នុង ប្រទេស ឡាវ កើនដល់ ១២.៨% យោងតាម Xinhua News) ក្នុងអត្រានេះ អតិផរណាក្លាយជាបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរ ហើយពិបាកគ្រប់គ្រង។ លុយបាត់បង់តម្លៃក្នុងអត្រាយ៉ាងលឿន ដែលប្រាក់ឈ្នួលគ្មានឱកាសក្នុងការរក្សាតម្លៃ។ វាជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់ប្រជាជននៃប្រទេសមួយ ជាពិសេសប្រជាជនក្រីក្រ និងវណ្ណៈកណ្តាល។ ដើម្បីគ្រប់គ្រងអតិផរណាដែលកំពុងកើនឡើង ប្រទេសត្រូវអនុម័តវិធានការសារពើពន្ធ និងរូបិយវត្ថុខ្លាំង។

⭕️អតិផរណាធ្ងន់ធ្ងរ (hyperinflation)

នៅពេលដែលអតិផរណាឈានដល់ 50% ក្នុងមួយខែ (លើសពី 1000% ក្នុងមួយឆ្នាំ) វាត្រូវបានគេហៅថា hyperinflation ។ នេះគឺជាទម្រង់អតិផរណាខ្លាំងបំផុត ហើយបានកើតឡើង 58 ដងរួចហើយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រដែលបានកត់ត្រា។ ផ្អែកលើ HISTORY DAILY វាបានកើតឡើងម្ដងក្នុងប្រទេសអាល្លឺម៉ង នាសម័យសង្គ្រាមលើកលោកទី១ ដែលពេលនោះរដ្ឋាភិបាលអាល្លឺម៉ងបានបោះពុម្ពលុយច្រើនពេកចំពោះសំណងសង្រ្គាមបន្ទាប់ពីការឈ្លានពានរបស់បារាំង ដែលទំហំទឹកប្រាក់នោះបានគរក្នុងទីផ្សារលើសពីកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៃផលិតផលក្នុងស្រុក ហើយចុងក្រោយតម្លៃនៃលុយបានធ្លាក់ចុះឬលែងមានតម្លៃ។ 

🔺ជាក់ស្ដែង នៅឆ្នាំ 1922 នំប៉័ងមួយដុំមានតម្លៃ 163 ម៉ាក/marks (ប្រមាណ $84 បច្ចុប្បន្ន) បន្ទាប់មក នៅខែកញ្ញា ឆ្នាំ 1923 ក្នុងអំឡុងពេលអតិផរណាខ្ពស់ តម្លៃបានឡើងដល់ 1,500,000 ម៉ាក/ marks (ប្រមាណ $770, 297 បច្ចុប្បន្ន) ហើយនៅកម្រិតខ្ពស់បំផុតនៃអតិផរណានៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ 1923 នំប៉័ងមួយដុំមានតម្លៃ 200,000,000,000 ម៉ាក/ marks ( អ្នកស្ទើតែចំណាយលើសពី ២២៦ ពាន់លានដុល្លារ នៃទ្រព្យសម្បត្តិសុទ្ធរបស់ Elon Musk សម្រាប់នំបុ័ងមួយដុំ)។ 

- - - - - - - - - - - - 

អត្ថបទដោយ៖ ម៉ា វិន និស្សិតទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ